این مَثَل ها درکتاب فارسی پنجم آمده است:
1 ـ سحرخيز باش تا كامروا باشی.
دعوت و تشویق به سحرخیزی است. اشاره به این دارد که سحرخیزان در کارهایشان موفق می‌شوند.
صبح زود از خواب بیدار شدن هم باعث سرحالیست و هم می توان سریع‌تر به تمام کارهای روزانه رسیدگی کرد.
2 ـ ماهی را هر وقت از آب بگيری تازه است.
هر وقت بخواهی می‌توانی کار‌ها را جبران کنی.
3 ـ عقلش به چشمش است .
چشمش هر چه را ببیند پیروی می‌کند.
4 ـ دست بالای دست بسيار است.
همیشه کسی هست که بالاتر از آدم و داشته‌هایش باشد.
5 ـ مرغ همسايه، غاز است.
برخی از افراد همواره از آنچه دارند ناراضی هستند و چیزی که دیگران دارند را با ارزش‌تر می‌بینند.
6 ـ جوجه‌ها را آخر پاييز می‌شمارند.
نتیجه کار آخرش مشخّص می‌شود. خردمند کسی است که به نتیجه زود هنگام کاری فریفته نشود و پایان کار را بنگرد.
7 ـ آش را با جاش بردن.
خواستن همه چیز با هم.
8 ـ دندان طمع را كندن.
قطع طمع کردن.
9 ـ آب در هاون كوبيدن.
کار بیهوده انجام دادن.
10 ـ موش توی سوراخ نمی‌رفت، جارو به دمش می‌بست.
برای مشکل خود راه حل پیدا نمی کند، مشکل دیگری هم به آن اضافه می‌کند.
11 ـ شب دراز است و قلندر بيدار.
وقت بسیار است و شتاب و عجله شایسته نیست.
12 ـ پند دادن به نادان مانند تخم افكندن ، در شوره‌زار است.
همان طور که تخم در شوره زار رشد نمی‌کند؛ نصیحت کردن به نادان اثری در تغییر رفتار او ندارد.
13 ـ شيری يا روباه؟
به کسی که بعد از انجام کاری یا آوردن پیغامی پیروز برگشته و یا شکست خورده و با دست خالی آمده باشد.
14 ـ نابرده رنج، گنج ميسّر نمی‌شود.
در مسیر زندگی با تحمل سختی، به موفّقیت می‌رسیم.
15 ـ پيشِ غازی و مُعلّق بازی!
پیش کسی که روی بند معلّق می‌زند و شیرین‌کاری می‌کند، معلّق زدن هنرنمایی نیست.
16 ـ دروغ گو، دشمن خداست.
کسی که دروغ می‌گوید به خدا ایمان ندارد چون خداوند، دروغگویان را دوست ندارد.
17 ـ بار كج به منزل نمی‌رسد.
اگر می‌خواهی در کارهایت موفّق باشی، راستگو و درستکار باش چون نادرستی عاقبت خوبی ندارد.